Siber dünyada çocuk hakları var mı

Sosyal medyada aile üyeleriyle birlikte yaptığınız paylaşımlar ileriki zamanlarda canınızı sıkabilir, hatta dava bile edilebilirsiniz. Hem de çocuklarınız tarafından… Çünkü onların da hakkı var.Esra SayınEsra Sayın
Ultrason görüntülerinden ilk adımına, en komik halinden ağlamasına her anı sosyal medyada paylaşılan çocuklar henüz büyümediler. Ebeveynleri tarafından habersizce oluşturulan dijital ayak izlerinin geleceklerini nasıl etkileyeceği net değil. Ancak bazı öngörüler var... Onlardan biri, çocuğun kişisel bilgilerini çevrimiçi paylaşmanın, potansiyel bir zarar kaynağına dönüşebileceği. Danimarka'da ailesinin paylaşımları yüzünden mahkemeye başvuran çocuklar ise, geleceğin nasıl şekillenebileceğine dair fikir veriyor.

Siber dünyada çocuklar için ailelerin kuşkusuz denetleyici rolündeler. Çocuğun internete erişimini sınırlayarak, siber zorbalık ve güvenlik tehditlerinin önüne geçmek için çaba harcayan ebeveynler var. Gerçekten de ebeveynler görünüşte çocuklarının dijital dünyasının doğal koruyucusu. Peki, koruyucunun kendisi zarar veriyorsa? Üstelik bunun kaynağı korumaya çalıştıkları çocuklarıyla ilgili kendi paylaşımlarıysa...

Ebeveynler sosyal medyada çocukları hakkında bilgi paylaştıklarında onların rızası olmadan yapar. Bu çağın çocuklarının dijital ayak izleri de önce ebeveynleri tarafından oluşturuluyor. Peki, bu durum çocukların geleceğini nasıl etkiler? Ya bir başkasının izinsizce bir çocuğun fotoğrafını paylaşması suç mu? Pek sorulmayan başka bir soru; afetlerde paylaşılan çocuk fotoğrafları o çocukların travmasını tetikler mi? Bu soruların yanıtlarını, konunun hukuki ve psikolojik boyutuyla birlikte alanında uzman isimlere sorduk.

Bilişim Hukukçusu Sertel Şıracı bize siber dünyada çocuk haklarının önümüzdeki yıllarda daha sık gündem olacağını anlattı. Ancak şimdilik kural koyucular, sosyal medya platformları.

Siber dünyada çocuk hakları var mı?

Siber dünyada çocuk hakları için ne gibi düzenlemeler mevcut?

İnternet çocuk hakları konusunda dünyada çok az hukuksal konu var ki bütün ülkeler üzerinde ortak anlaşma sağlasın. Bütün dünya bütün çocuk konularda ortak hareket eder. Bu da bunlardan bir tanesi. Devletlerin bununla ilgi düzenlemeleri var mı dersek, doğrudan, çok sert bir şekilde, özel bir mevzuatla düzenleme yok. Burada kural koyan daha çok platformlar.

Sosyal medya platformlarının kendi toplum kuralları söz konusu, sözleşmeleri söz konusu. Bu işin akışını o kurallar belirliyor. Bir çocuğun istemediğiniz bir görüntü varsa, başvuru yapmanız halinde kaldırmaları gerekiyorsa kaldırıyorlar. Burada ortak bir anlaşma söz konusu. Daha çok uyar- kaldır şikayet tabanlı çalışıyor bu konular. Yoğun bir şikayet gelirse sosyal medya platformunda o zaman devreye topluluk kuralları giriyor.

Habersizce çekilen ve izin alınmadan yayınlanan fotoğraflar için nasıl bir yol izleniyor?

Elbette burada ciddi bir izin sorun çıkıyor zaten. Çocuk da olsa başka biri de olsa izinsiz herhangi bir şeyi paylaşamazsınız, mahremiyet problemi yaratır. Yaptırım da elbette var. Günün sonunda özel hayatın gizliliğini ifşa dediğimiz TCK'da özel düzenleme söz konusu. İzinsiz bir paylaşım söz konusuysa, cezai yaptırım var. Tazminat davasına da dönüştürülebilir. Çocuklar için özel çalışmalar da var. Unutulma hakları üzerinde duruyorlar. Zayıf bir konu da değil, bilinçlenilmesi gereken bir konu. 'Çocuktur herkes paylaşmıyor mu' diye bakılıyor belki ama aslında bu konudan rahatsızlık duyulduğu andan itibaren, mağdurların bunu şikayet hakkı söz konusu. Can sıkıcı noktalara gelebilir.